KLEINE VERBINDINGEN
Een open visie voor Borgerhout intra muros
(Selectie eindwerk architectuur UA, Kate Kerkhofs en Pieterjan Maes, 2019-2020)
In een crisis komen bestaande maatschappelijke problemen aan de oppervlakte drijven. Opiniemakers nemen dezer dagen gretig de pen in de hand om problematieken aan te kaarten die voorheen door experts en mondige burgers werden gescandeerd, maar pas nu voor velen op dagdagelijkse basis pijnlijk duidelijk worden. Een veelbesproken onderwerp is het tekort aan groene ruimte in dense stadsbuurten. De parken zijn te druk bezocht om de regels van de sociale afstand te kunnen garanderen, wat vele parken in binnen- en buitenland deed sluiten. De lockdown-maatregelen veranderden de vrijheid en mogelijkheden van de stad algauw naar claustrofobie en risico’s.
Ook in Borgerhout intra muros waar ongeveer 30.000 mensen op plus minus twee vierkante kilometer wonen, vormt het ruimtegebrek voor velen een probleem. De Borgerhoutenaren moeten het stellen met maar net iets meer dan 1 m2 belevingsgroen per inwoner en dit maakt het tot de tweede dichtst bevolkte en bebouwde regio van België (na Sint-Joost-ten-Node). Om een potentiële postcorona stadsvlucht tegen te gaan, is het cruciaal om aan te tonen dat meer kwalitatieve open ruimte kan samengaan met de verdichting van de stads- en dorpskernen. Het draagvlak voor meer open ruimte kent nu een hoogtepunt.
Aan de hand van gerichte minimale ingrepen die inspelen op de bestaande noden trachten we een maximaal effect te genereren. De beelden tonen een glimp van de zoektocht naar een strategie om de Turnhoutsebaan en haar omgeving te ‘verlichten’; door lokaal te verdichten en een verwachting te koesteren van het residentiële potentieel dat het project Ringland met zich meedraagt. Een grondige revisie van de Turnhoutsebaan zou kunnen worden ingezet als essentiële schakel in de verbinding van de binnenstad en het toekomstige ‘Ringpark’ ter hoogte van het Schijn en de aangrenzende buitenstad.
De strategie gaat uit van een open visie: het heeft een sociale motivatie en verwerpt een top-down tabula rasa op grote schaal. Dit werk pleit voor een langzamer, maar energiek samenspel van substrategieën of ‘kleine verbindingen’. Aan de hand van drie uitgewerkte case-studies tonen we hoe de Turnhoutsebaan meer verblijfskwaliteit kan krijgen. Deze ‘kleine verbindingen’ dragen op buurtniveau bij tot meer ruimtelijke cohesie en doorbreken de harde grens die de baan (tussen noord en zuid) vandaag voor vele mensen is. Met de doorsteken die zich achter de poortgebouwen op de Turnhoutsebaan bevinden en de herinrichting van het Laar worden groene vingers ontplooid met een bescheiden omvang van 1,7 hectare. Dit is zeker niet voldoende om de bestaande nood aan groene publieke ruimte op te vangen, maar kan een vertrekpunt zijn voor nieuwe groene netwerken.
Kate Kerkhofs / Pieter-Jan Maes // Architecten